Εν αναμονή δασικοί χάρτες, δασολόγιο και Εθνικό Κτηματολόγιο

Α. Ο καλούμενος «Φορέας» είναι το ανώτατο κτηματολογικό όργανο, που ιδρύθηκε βάσει του ν. 4512/2018, ως διάδοχη κατάσταση της ΕΚΧΑ ΑΕ[1] .

Το Ελληνικό Κτηματολόγιο εποπτεύεται ήδη από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης[2], όπως ορίζεται στο άρθρο 1, παρ. 2, π.δ. 3/2021, ΦΕΚ Α΄ 3/6-1-2021.

Το Προεδρικό αυτό διάταγμα θεμελιώνεται, μεταξύ άλλων, στο ν. 4622/2019, άρθρο 35, παρ. 4, περ. (β), (γ) και (δ). Ειδικότερα, στις διατάξεις αυτές ορίζεται ότι:

«4. Με Διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση του Πρωθυπουργού δύναται:
β) να συστήνονται, καταργούνται, συγχωνεύονται, ανασυστήνονται και μετονομάζονται Υπουργεία, Γενικές ή Ειδικές Γραμματείες Υπουργείων, καθώς και οι αντίστοιχες θέσεις Γενικών ή Ειδικών Γραμματέων καθώς και αναπληρωτών γραμματέων,
(γ) να μεταφέρονται αρμοδιότητες μαζί με τις υπηρεσιακές μονάδες και τις θέσεις προσωπικού που ασκούν τις αρμοδιότητες αυτές μεταξύ Υπουργείων ή Γενικών και Ειδικών Γραμματειών,
… (ε) να μεταφέρεται η εποπτεία των νομικών προσώπων του δημοσίου τομέα, εκτός των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των νομικών τους προσώπων και των συνδέσμων τους, από Υπουργείο σε Υπουργείο ή από Γενική Γραμματεία σε Γενική Γραμματεία και να καθορίζεται κατά τροποποίηση των ισχυουσών διατάξεων, ο βαθμός της εποπτείας, καθώς και ο τρόπος και η διαδικασία άσκησής της είτε για καθένα από αυτά είτε κατά ομάδες».

Το γράμμα των παραπάνω διατάξεων πράγματι θεμελιώνει τη μετάθεση του Ελληνικού Κτηματολογίου από το παλαιό υπουργείο (ΥΠΕΝ) στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ίσως ακόμη και το πνεύμα των ίδιων διατάξεων, από συγκεκριμένη οπτική γωνία, να συνηγορεί προς την ίδια κατεύθυνση. Ωστόσο, το Ελληνικό Κτηματολόγιο έχει αναχθεί στο υπέρτατο κτηματολογικό όργανο και η συγκεκριμένη σύνθεση επεμβατικών ρυθμίσεων μάλλον θα ήταν προτιμότερο να περιβληθεί τον τύπο ενός νόμου και όχι ενός προεδρικού διατάγματος, λόγω της εξαιρετικής σημασίας που εξακολουθεί να έχει το κτηματολογικό δασικό γίγνεσθαι ανά την Επικράτεια, εδώ και δεκαετίες. Και βέβαια όχι «τιμής ένεκεν».

Β. Συντρέχουν, λοιπόν, δύο σημαντικές διαδοχές: Πρώτη, ΕΚΧΑ ΑΕ ↔ Ελληνικό Κτηματολόγιο (Φορέας). Δεύτερη, ΥΠΕΝ ↔ Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Οι διαδοχές αυτές ήδη συρρέουν.

Σύμφωνα με το άρθρο 1, παρ. 4, εδ. ζ΄, ν. 4512/2018: «Ο Φορέας υπεισέρχεται ως καθολικός διάδοχος στη θέση της ΕΚΧΑ Α.Ε. και αυτοδικαίως στο σύνολο των πάσης φύσεως αρμοδιοτήτων, δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και λοιπών εννόμων σχέσεων της ΕΚΧΑ Α.Ε.».

Αυτός ο «Φορέας» με βάση μια τέτοια μεταφορά αρμοδιοτήτων στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, πέρα από την υφέρπουσα αναγνώριση «αδυναμιών» του προηγούμενου υπουργείου – σε συνδυασμό με τη μεταφορά του πρώην υπουργού ΥΠΕΝ σε άλλο υπουργείο –, προβάλλει μια υποβαθμισμένη «αναγνώριση» έργου και μια κάποια μορφή ελπίδας για αναβαθμισμένη και συνταγματικά κατοχυρωμένη δασική πολιτική.

Μια πρώτη συνοπτική ματιά στη νέα συνολική κτηματολογική αναμόρφωση υπό το Ελληνικό Κτηματολόγιο παρέχει την ακόλουθη εικόνα: «Σύσταση νέου κεντρικού οργάνου – Σκοπός και εξειδίκευση του σκοπού – Λειτουργία του νέου οργάνου – Καταργήσεις υπαρχόντων κτηματολογικών οργάνων – Υπό τη μερική υπαγωγή σε νέο υπουργείο».

Συνοπτικότερα: «Σύσταση – Σκοπός – Λειτουργία – Καταργήσεις- Δύο αρμόδια Υπουργεία».

Γ. Είναι ολοφάνερο ότι το κτηματολογικό  δασικό φαινόμενο εισέρχεται – για άλλη μία φορά – σε ένα μεταβατικό στάδιο μεγάλης διάρκειας, το οποίο από μόνο του δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις επικαλούμενες βελτιώσεις και τις προσδοκώμενες επιταχύνσεις, ενόψει και των αρμοδιοτήτων του νέου υπουργείου. Ειδικότερα:

1. Ο δημόσιος χαρακτήρας (αποκλειστικός και εντονότατος) του Ελληνικού Κτηματολογίου δεν προσφέρεται να λειτουργήσει αποτελεσματικά –με βάση την ελληνική πραγματικότητα– υπέρ του Εθνικού Κτηματολογίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι υπάρχει διαρκής προσφυγή στην ιδιωτική αυτονομία (δηλαδή μελετητικά γραφεία). Ερευνητέο παραμένει, αν αυτός είναι ο κύριος λόγος της μερικής μετακυλίσεως αρμοδιοτήτων σε άλλο υπουργείο. Ερωτηματικό προκύπτει, κατά πόσο η παρουσία του νέου υπουργείου, θα προκαλέσει διαπλεκόμενες αρμοδιότητες.
2. Στα θετικά σημεία της κτηματολογικής αυτής αναμορφώσεως συγκαταλέγεται η πρόβλεψη για νέα Κτηματολογικά Γραφεία και για Υποκαταστήματα, υπό την προϋπόθεση της ορθής στελεχώσεως και της επαρκούς υλικοτεχνικής υποδομής∙ σύνθεση που εξακολουθεί να είναι το μεγάλο ζητούμενο.
3. Στα αρνητικά σημεία της ίδιας αναμορφώσεως κυριαρχούν η αύξηση κατά δύο μέλη του μεταβατικού ΔΣ του Ελληνικού Κτηματολογίου και ο δεσπόζων χαρακτήρας των συνεντεύξεων προς κάλυψη ποικίλων θέσεων. Είναι ολοφάνερος ο κίνδυνος των όποιων επεμβάσεων.
4. Στο ίδιο πεδίο των αρνητικών σημείων μπορεί να ενταχθεί και η εισαγωγή ενός εξαιρετικά μεγάλου χρονικού διαστήματος –μέσω συγκεκριμένων προθεσμιών, που προφανώς υπόκεινται σε παρατάσεις– για συγκρότηση και λειτουργία των νέων κτηματολογικών οργάνων που προβλέπονται στα άρθρα 1-42 ν. 4512/2018 ή για παραπέρα μετακύλιση σε άλλα υπουργεία των υφιστάμενων οργάνων.
5. Εξάλλου, δεν πρέπει καθόλου να αγνοηθεί η διείσδυση του νέου νομικού καθεστώτος του ν. 4512/2018 και του παραπάνω προεδρικού διατάγματος στην όλη πορεία των κτηματολογικών δασικών σχέσεων, με επίκεντρο το τρίπτυχο «δασικοί χάρτες – Δασολόγιο – Εθνικό Κτηματολόγιο»[3]. Εδώ και τρία χρόνια η νομοθετική παραγωγή (ενδεικτικά βλ. ν. 4685/2020, όπως ισχύει, με το «Οδοιπορικό προς την τριακονταετία»[4]) και τις νομολογιακές εξελίξεις (ενδεικτικά, ΟλΣτΕ 677/20210[5], ΟλΣτΕ 685/2019[6]) δεν επιτρέπουν ευοίωνες προοπτικές. Μάλιστα, στο άρθρο 25, παρ. 3, Συντ ορίζεται ότι «Η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται». Κατά τη γνώμη μας, δεν επιτρέπεται πρωτίστως στη νομοθετική εξουσία.
6. Παραπέρα, πρέπει κάποτε να εφαρμοσθεί σε βάρος της Διοικήσεως η εισαγόμενη ρύθμιση στο άρθρο 95, παρ. 5, εδ. β’ και γ΄, Συντ. Δηλαδή να ενεργοποιηθεί η ευθύνη των όποιων παραγόντων συμβάλλουν στη μη εφαρμογή αποφάσεων των αρμόδιων δικαστηρίων και να επιβληθούν οι νόμιμες κυρώσεις.
7. Τέλος, ερωτηματικά προκαλεί η νέα πορεία του Ελληνικού Κτηματολογίου υπό το νέο υπουργείο. Είναι προφανές ότι ο Φορέας θα υπάγεται σε δύο υπουργεία. Και φαίνεται βέβαιο ότι οι δασικές υπηρεσίες θα αγκομαχούν για ένα πρόσθετο λόγο.

———————

[1] Παπαστερίου, ΚτημΔ², Α § 4, αρ. 44-58.

[2]. Πέρα από την παρ. 2, σημαντικές είναι και οι παρ. 1 και 3, άρθρου 1 του παραπάνω διατάγματος, οι οποίες συμβάλλουν στην εγκατάσταση ενός νέου νομικού καθεστώτος. Πλήρες κείμενο:

 Άρθρο 1: Μεταφορά από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης του Τμήματος Κτηματολογικών Γραφείων και της εποπτείας του Ν.Π.Δ.Δ. «Κτηματολόγιο Α.Ε.».

1. Το Τμήμα Κτηματολογικών Γραφείων της Διεύθυνσης Τοπογραφικών Εφαρμογών της Γενικής Διεύθυνσης Πολεοδομίας της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος (άρθρο 40 του π.δ. 132/2017, Α’ 160) μεταφέρεται, ως σύνολο αρμοδιοτήτων, θέσεων και προσωπικού, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
2. Η εποπτεία του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικό Κτηματολόγιο Α.Ε.», το οποίο συνεστήθη με το άρθρο 1 του ν. 4512/2018 (Α’ 5), μεταφέρεται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας στον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
3. Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο Υπουργός σε θέματα της μεταφερόμενης υπηρεσίας και της μεταφερόμενης εποπτείας του νομικού προσώπου, νοείται εφεξής ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

[3]. Έτσι, Παπαστερίου, ΚτημΔ², Α § 4, αρ. 58.

[4]. Παπαστερίου, Αναδάσωση, § 20, αρ. 70-102.

[5]. Παπαστερίου, Αναδάσωση, § 20, αρ. 342-351.

[6]. Παπαστερίου, Αναδάσωση, § 20, αρ. 140 επ.

Δημήτριος Η. Παπαστερίου
Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ

πηγη : https://dasarxeio.com/